فدراسیون دوچرخه‌سواری ایران
فدراسیون دوچرخه‌سواری ایران نهاد متولی دوچرخه‌سواری در ایران است. این فدراسیون در سال ۱۳۲۶ به دست احمد ایزدپناه بنیانگذاری شد.[۱]
رؤسا از بدو تاسیس
احمد ایزدپناه ۱۳۲۹–۱۳۲۶
صدری میرعمادی ۱۳۳۰–۱۳۲۹
احمد ادب‌خواه ۱۳۳۱–۱۳۳۰
منوچهر قره‌گزلو ۱۳۳۳–۱۳۳۱
احمد ادب‌خواه ۱۳۳۴–۱۳۳۳
هلاکو رامبد ۱۳۳۵–۱۳۳۴
اسد بهادر ۱۳۳۹–۱۳۳۵
سرتیپ وثیق ۱۳۴۲–۱۳۳۹
سپهبد رحیمی ۱۳۴۴–۱۳۴۲
سرتیپ اسدی ۱۳۴۵–۱۳۴۴
سرهنگ گل تپه ۱۳۴۶–۱۳۴۵
سرهنگ ایروانی ۱۳۴۶–۱۳۴۶
سرتیپ حسینعلی بیات ۱۳۵۰–۱۳۴۶
بیژن جهانبانی ۱۳۵۷–۱۳۵۰
در سال ۱۳۵۷ بعد از بیژن جهانبانی کمیته‌ای به نام کمیته فدراسیون دوچرخه سواری با حضور ۵ عضو (محمد فکری، مرتضی مهاجری، اصغر سمیعی، منوچهر روشن پور و اصغر خدایاری) شکل گرفت. این کمیته تا زمان انتخاب رئیس فدراسیون تصمیم‌گیری می‌کردند.
احمد طلاکش ۱۳۶۰–۱۳۵۸
منوچهر روشن‌پور ۱۳۶۳–۱۳۶۰
سید محمد هاشمی ۱۳۶۶–۱۳۶۳
محمد شاه‌حسینی ۱۳۷۰–۱۳۶۶
اصغر ابراهیمی ۱۳۷۴–۱۳۷۰
سید حسین هاشمی ۱۳۸۴–۱۳۷۴
امیررضا واعظی آشتیانی ۱۳۸۴–۱۳۸۸
علی انصاری ۱۳۸۸
علی زنگی‌آبادی از آذر ۱۳۸۸ تا اردیبهشت ۱۳۹۱
خسرو قمری از اردیبهشت ۱۳۹۱ تا آذر ۱۳۹۹
محمود رشیدی از اردیبهشت ۱۴۰۰ تا ۱ مهر ۱۴۰۰
رسول هاشم کندی سرپرست کنونی ۱ مهر ۱۴۰۰
نگاهي به تاريخچه “دوچرخه سواري در ايران و جهان”
این ورزش به غیر از تاثیرات مستقیم برروی سلامتی انسان همچنین فواید زیست محیطی را همراه است که باعث سلامتی بیشتر جامعه طی دراز مدت می شود.
به گزارش خبرنگار سرويس ورزشي باشگاه خبرنگاران، دوچرخه سواری یکی از بهترین ورزشهاست که متاسفانه این روزها در کشور ما کمتر مورد توجه قرار می گیرد.
به نظر می رسد که دوچرخه – این وسیله نقلیه کلاسیک – در کشورهای پیشرفته و مدرن کاربرد بیشتری دارد تا در کشورهایی نه کاملا پیشرفته نظیر ایران. برای مثال در اکثر کشورهای اروپایی دوچرخه دارای ارزشی مثل یک ماشین سواری (و حتی بیشتر) است. در این کشورها برخی از دوچرخه ها (نسبت به مدل و کاراییشان) گاها” از خودروهای مدل بالا نیز گرانترند.
این ارزش به دلیل قابلیتهایی نظیر حمل و نقل آسان، ورزش آسان و بی ضرر بودن برای محیط زیست است. دوچرخه سواری همیشه به عنوان ورزشی ساده برای تمام سنین پیشنهاد می شود. این ورزش می تواند هم سبک انجام شود و هم سنگین. برای انجام ورزش دوچرخه سواری لازم نیست که شخص مثلا” تمریناتی خاص را انجام دهد و یا موقعیت فیزیکی آن از شرایطی خاص برخوردار باشد.
در این ورزش بیشتر عضلات پاها در حرکت خواهند بود. که این عمل باعث بالابردن استقامت بدن می شود. البته کمر و سیستم تنفسی انسان نیز تحت تاثیر قرار می گیرند.
انواع دوچرخه
تا به حال انواع مختلفی از دوچرخه ارایه شده است که البته دو نوع مهم آن، نوع کراس (Cross) و کوهستان (Mountain) هستند. نوع دیگری که طرفدار زیادی هم دارد نوع BMX است که البته این نوع معمولا برای تفریحات به اصطلاح Extreme (غیر عادی) – نظیر حرکات نمایشی استفاده می شود. به هر حال اگر شما این وسیله را برای ورزش روزانه و یا وسیله ای نقیله انتخاب می کنید، بهتر است نسبت به کارایی خود یکی از دو نوع کراس یا کوهستان را برگزینید.
دوچرخه کراس:
یا به قول خودمان کورسی، نوعی است که برای جاده و یا مسیرهای صاف استفاده می شود. کراس معمولا دارای چرخه های نازک و بدنه ای سبک است. استفاده از نوع کراس سبب می گردد تا نیروی کمتری صرف حرکت کنید. از کراس معمولا برای شتاب بیشتر استفاده می شود. فرمان کراس که معمولا شکلی رو به پایین دارد در دو حالت قابل هدایت است. این قابلیت باعث می شود تا راننده در دوحالت – نسبت به شتاب لازمه – دوچرخه را براند. البته بعضی از مدل های کراس دارای فرمانی صاف هستند.
دوچرخه کوهستان:
اما نوع دیگر دوچرخه است که معمولن برای مسیرهای کوهستانی و پر فراز و نشیب استفاده می شود. این نوع دوچرخه معمولا دارای لاستیک هایی پهن و بدنه ای مستحکم است، که این موضوع به دلیل بالا بردن استقامت در مسیرهای کوهستانی و غیر صاف می باشد. فرمان نوع کوهستان نیز معمولا صاف یا دارای شاخکهای رو به بالا (و یا پایین) است که این موضوع باعث کنترل دوچرخه در دوحالت عادی و استقامتی می شود.
تاريخچه دوچرخه سواري
دوچرخه وسيله اي است مكانيكي ، كه با استفاده از قدرت حركتي پاها ، به هر شكلي قادر به حركت است . اين وسيله در ابتدايي ترين شكل خود در ۲۳۰۰ سال قبل ميلاد مسيح در كشورهايي همچون چين ، مصر ، هند ديده شده و بر روي ديواره غارها نيز اشكالي از آن موجود است .
فقط دوچرخه از كلمه يوناني به نام KYKLOS گرفته شده و بعدها اين ريشه يوناني در زبان لاتين به كلمه BICYCLEتبديل گرديده كلمه پيشوند BI به مفهوم عدد دو و كلمه پسوند CYCLE به معني دايره و به عبارتي طوقه است به هر صورت اولين دوچرخه شناخته شده رسمي در تاريخ اين وسيله سله ريفر نام دارد از دو طوقه چوبي تشكيل شده و با استفاده از پاها در حالتي شبيه به راه رفتن ، اين وسيله را به طرف جلو و عقب هدايت مي كرده اند رسما در سال ۱۶۹۰ سيوارك فرانسوي لقب اسب چوبي به اين وسيله بدون چرخ را داد و تا سال ۱۷۹۰ وسيله مذكور چوبي را به اشكال مختلف همچون مار ، اسب و … مي ساختند كه وسيله اي بود مورد توجه كودكان و به عنوان ابزاري براي بازي مورد استفاده آنان قرار مي گرفت . اسبهاي چوبي آن زمان در فرانسه تكامل بيشتري يافتند ، به نحوي كه با پا به زمين زدن و حالت مشابه راه رفتن سرعت حركتي اين وسيله در سطوح افقي و سراشيبي تا ۵ كيلومتر در ساعت ثبت سله ريفر شده است . اين تكه چوب افقي در اشكال مختلف در آن زمان مورد توجه اهالي پاريس واقع نگرديد و استقبال شايسته اي از اين وسيله براي بزرگسالان در فرانسه ذكر نشده است .
سال تاريخچه تكاملي و تكميل دوچرخه را بر اساس تغيير اين وسيله در زير مشاهده مي فرمائيد :
۱۸۱۶ : در اين سال فردي آلماني به نام وندريز فرمان را به سله ريفر اضافه نمود ولي كماكان با استفاده از حركت پاها بر روي زمين حركت آن امكان پذير بوده است ( سرعت به ۱۵ كيلومتر رسيد ).
۱۸۱۷ : در اين سال دوچرخه كامل تري توسط بارون فون درياس از شهر كالسرومه ساخته شد كه داراي يك زين كوچك بود . دنيس جانسون يكي از دوچرخه هاي فون درياس را با خود به كشور انگلستان برد تا نمونه هايي از روي آن ساخته و آن را تكميل تر نمايد . در اين شرايط و در كنار اين هدف او اقدام به برگزاري كلاسهاي آموزشي براي استفاده از اين وسيله نمود و مشتاقان زيادي براي فراگيري اين فن به او مراجعه كردند . كم كم در كشور انگلستان دوچرخه و دوچرخه سواري به عنوان يك سرگرمي محبوب و متداول و جذاب . و بدين شكل رواج يافت .
۱۸۱۸ : يك فرانسوي به نام بارون ساوربرن دوچرخه ديگري را در اين سال طراحي و ساخت . چرخ جلويي اين دوچرخه بسيار بزرگ و چرخ عقبي آن كوچك بود و در اين شرايط به چرخ جلويي و بزرگ ، يك طناب حلقوي به صورت دايره وار بسته شده بود كه با كشيدن آن با دست ، چرخ جلو به حركت در مي آمد و وسيله حركت مي كرد. اين نوآوري وسيله مذكور را براي دوچرخه سواران به صورت يك مهارت در آورد به نحوي كه بند بازان در سيرك . از اين وسيله به عنوان ابزاري تفريحي و سرگرم كننده براي مردم استفاده نمودند .
۱۸۲۱ : لويس كوهبر دوچرخه ديگري را مشابه با دوچرخه ساوربرن ساخت اما به جاي طناب از وسيله ايمشابه با زنجير دوچرخه هاي امروزي استفاده نمود اين كار موجب شد تا حركت دوچرخه تسهيل گردد.
۱۸۳۴ : يك آهنگر اسكاتلندي به نام مك ميلان به دوچرخه هاي موجود ، پنجه ركاب ابتدايي را اضافه كرد تا ديگر احتياجي به فشار پا بر روي زمين نباشد . او در طي ۵ سال كار جدي بر روي اين وسيله قادر گرديد كه سرعتي درحدود ۲۲ كيلومتر در ساعت را به نام خود به جاي گذاشته و آن را ثبت نمايد . همچنين در آن زمان اين وسيله در اشكال ويژه اي همانند كالسكه براي استفاده در مزارع و به جاي اسب رواج يافت .دوچرخه مك ميلان امروزه در موزه شهر لندن در معرض ديد همگان قرار دارد .
۱۸۳۹ : اسكاتلندي ديگري به نام كريسك پاتريك دوچرخه ركاب دار را به شكل كامل تري تهيه و در دسترس مردم قرار داد .
۱۸۶۰ : كارخانه دار فرانسوي به نام پير ميشو در اين سال مهندس جواني را به نام پير لالمنت براي تغيير درساختار دوچرخه استخدام نمود . او قسمتهايي از دوچرخه را كه از چوب ساخته شده بود با لوله هاي آهني تعويض كرده و بخش خارجي چرخهاي چوبي را با نوارهاي لاستيكي ضخيم پوشانيد .
۱۸۶۷ : در اين سال نيز هنوز طوقه جلو بزرگتر از طوقه عقب بود و پدال و ركاب به صورت ثابت در چرخ جلو تعبيه شده بودند . طوقه هاي چوبي را در اين زمان با طوقه هاي آهني تعويض كردند لذا وزن دوچرخه در حدود ۵۰ كيلوگرم گرديد .نام اين دوچرخه جديد پني فارتنيك لقب يافت .
۱۸۶۹ : درسال ۱۸۶۹ اولين مسابقه رسمي در تاريخ دوچرخه و به مسافت ۳۴ كيلومتر ازشهر پاريس تا وروان با ۳۳۳ شركت كننده تدارك ديده شد . شركت كنندگان برتر قادر شدند با دوچرخه هاي جديد مسافت مذكور را در ۳ ساعت و ۹ دقيقه طي كنند. اما قبل از آن مسابقه ديگري در انگلستان به نام هندون درسال ۱۸۶۸ نيز ثبت شده است .
در سال ۱۸۹۶ : با شروع اولين دوره بازيهاي ورزشي المپيك رشته دوچرخه سواري نيز بعنوان يكي از رشته هاي ورزشي مستقل و پر طرفدار آن روز به جمع رشته هاي ورزشي افزوده و به شكل رقابتي اجرا گرديد.
تاريخچه دوچرخه و دوچرخه سواري در ايران :
براي اولين بار در دوران قاجاريه كاركنان سفارت انگليس دوچرخه را به ايران آورده و از آن به عنوان يك وسيله استفاده نمودند مردم در آن زمان استفاده كنندگان را بچه شيطان لقب داده و احتمال دخالت جن و پري را در حركت اين وسيله مطرح مي نمودند . اولين فردي كه در ايران با ايجاد مغازه دوچرخه و كرايه دادن اين وسيله آن را به مردم شناساند حسين آقا شيخ است كه در خيابان شمس العماره اقدام به اين كار نمود و پس از آن فردي مسيحي بنام داديك دومين مغازه دوچرخه فروشي را تاسيس كرد .
بعد از آن زمان :
۱۳۲۴ : اولين تشكيل دوچرخه سواري با نام باشگاه دوچرخه سواري شكل گرفت و در سال بعد از آن فدراسيون دوچرخه سواري آماتور در ايران رسما هدايت و كنترل اين رشته در دست گرفت.
امروز کمی می خواهیم درباره دوچرخه با هم بحث کنیم. دوچرخه به عنوان چیزی که دوچرخه نامیده شود در سال ۱۸۱۸ توسط فردی به نام کارل فون دریس که مخترعی آلمانی بود ساخته شد و به همین خاطر مالکیت معنوی ایده هر نوع وسیله دوچرخ به ایشان تعلق دارد. اما این دوچرخه با دوچرخه های امروزی کمی تفاوت دارد.
بانوي دوچرخه سواري – ۱۸۹۰
برای استعمال این دوچرخه راکب بر روی دوچرخه می نشسته و به همین صورت پاهای خود را از دو طرف عبور داده و می دویده! حتما می پرسید که پس چرا همین جوری نمی دویده؟ پاسخ ساده است. این بار وزن روی فرم یا همان بدنه دوچرخه سوار می شده و راکب دیگر وزن خود را حمل نمی کرده و به این وسیله می توانسته با سرعت زیادی با خستگی کمتری حرکت نماید.
اما راه حل ساده تری هم بوده است. کیرک پاتریک مک میلان توانست در سال ۱۸۳۰ یا ۱۸۳۹ دوچرخه ای را بسازد که پدال هم داشته باشد. این دوچرخه که به مفهوم شناخته شده ما اولین دوچرخه عادی است.
البته این دوچرخه کمی پدالش با پدال دوچرخه های ما تفاوت دارد. پدال این به گونه ای بود که پا ها را بر روی پدال گذاشته و به عقب و جلو حرکت می دادیم.در سال حدود سال ۱۸۶۰ پیر مچاکس و پیر لالمنت توانستند طرح جدید پدال را هم وارد تاریخ این وسیله کنند که پدال بر روی چرخ جلو سوار می شد. سه چرخه های کوچک امروزی را تصور کنید.
در سال ۱۸۷۰ دوچرخه هایی که ظاهری بسیار عجیب دارند توسط نام جیمز استرلی فرانسوی ساخته شد. این دوچرخه ها که حتما در فیلمها نمونه ای از آنها را دیده اید دوچرخه هایی بودند که چرخ جلویی بسیار بزرگ و چرخ عقبی بسیار کوچک داشتند. این دوچرخه بسیار محبوب شدند و بازار اختراع انواع دوچرخه را باز کردند تا این که در ۱۸۸۵ شخصی انگلیسی به نام جان کمپ استرلی توانست انقلابی بزرگ در عرصه دوچرخه سازی را بر پا سازد و تسمه یا زنجیر را در این دوچرخه ها وارد کند. این شاید بزرگترین گام در این عرصه بود و باعث شد دوچرخه های آتی همه بر این اساس دوچرخه بهبود یابند. این دوچرخه پدر دوچرخه هایی که هنوز هم در ایران استفاده می شود و به دوچرخه های افغانی مشهور است می باشد.
در سالهای بعد انواع دوچرخه مانند دوچرخه های تور ( دورچرخه هایی که فرمانی نیم دایره مانند دارند ) و دوچرخه های کوهستان ( دوچرخه هایی با فرمان صاف ) ساخته شدند.
امروزه بازار ارائه انواع دوچرخه هنوز هم داغ است. البته هنوز دوچرخه های بسیاری هم هستند که در ایران استفاده نمی شوند. مثلا دوچرخه هایی هستند که به دوچرخه های معاشرتی فکر می کنم مشهور هستند. این دوچرخه ها که دو نفره است به صورتی است که برخلاف دوچرخه های دونفره رایج توسط هر دو طرف رانده می شود و هر دو نفر در کنار همی می نشینند. عکس زیر اولین عکس به جا مانده از این دوچرخه را نمایش می دهد.
قوانين و مقررات :
دوچرخه وسيله اي است ساده , سبك و انفرادي كه هم براي رفت و آمد سريعتر و هم بمنظور تفريح و سرگرمي و ورزش بكار مي رود . از همان سالهاي ابتداي اختراع دوچرخه , دوچرخه سوارهايي كه به تدريج در كار خود مهارت يافتند پي بردند كه به اين وسيله مي توانند به رقابت بپردازند و مسابقاتي براي آن برگزار كنند . اولين مسابقات دوچرخه سواري به صورت طبيعي و خودجوش بين دوچرخه سوارها برگزار مي شد و بيشتر بخاطر تفريح بود تا يك مسابقه واقعي و جدي . باشگاههاي دوچرخه سواري كه داير شد مسابقات هم شكل بهتري يافت .
نخستين مسابقه دوچرخه سواري در سال ۱۸۶۸ در محلي به نام هندون در انگلستان انجام شد . در سال ۱۸۷۸ اولين اتحاديه ملي دوچرخه سواران در انگلستان تاسيس شد و اين اتحاديه مقررات خاصي براي مسابقات دوچرخه سواري در جاده و پيست برقرار كرد .
پايه هاي فدراسيون بين المللي دوچرخه سواري در سال ۱۹۰۰ با تاسيس اتحاديه بين المللي دوچرخه سواري ريخته شد . مركز اين اتحاديه شهر پاريس بود . در حال حاضر فدراسيون بين المللي دوچرخه سواري آماتور كه آن را به اختصار فياك مي نامند و از طرف كميته بين المللي المپيك به رسميت شناخته ميشود , به كار توسعه , هدايت و ايجاد مقررات جديد مي پردازد . فياك عضو اصلي اتحاديه بين المللي دوچرخه سواري نيز هست . محل دفتر مركزي فياك شهر روم ايتاليا است .
مسابقات رسمي دوچرخه سواري :
در زبان انگليسي واژه BICYCLE ( دوچرخه ) از دو بخش BI به معناي دو و CYCLE به معناي دايره است . گرچه هدف اصلي صدها ميليون دوچرخه سوار در سراسر جهان تفريح كردن , تامين تندرستي و نشاط جسمي وروحي يا رفت و آمد است اما دوچرخه سواري از ورزشهاي محبوب و رايج در همه كشورها است . ورزش دوچرخه سواري ورزشي سرعتي استقامتي است كه مسابقات آن در رشته هاي مختلف , در جاده و پيست برگزار مي شود .
الف : مسابقات جاده :
جاده هاي مخصوص مسابقات از نظر فني بايد به اندازه كافي عريض بوده و فاقد پيچهاي بسيار تند يا شيبهاي خطرناك است . مسابقاتي كه در جاده برگزار مي شود , عبارتند از :
۱ – ۱۵۰ تا ۲۰۰ كيلومتر انفرادي ( تعقيبي )
۲- ۱۰۰ كيلومتر تايم تريل تيمي
۳ – ۱۸۰ كيلومتر تيمي
۴ – دور امتيازي
۵ – ۷۰ كيلومتر زنان
تور دوچرخه سواري :
از رايج ترين و محبوبترين مسابقات دوچرخه سواري در جاده مسابقات تور است كه در چند مرحله انجام ميشود . ميانگين مسافت براي هر مرحله حدود ۱۵۵ كيلومتر است . از تورهاي معروف دوچرخه سواري تور دوفرانس ( مسافت بيش از ۳۵۰۰ كيلومتر ) , تور دورسويس , تور لاوانيه در اروپاي غربي , تور لومباردي , بريتانيا و جيرود يتاليا ( دور ايتاليا ) مي توان نام برد .
در ايران نيز تور دور شمال و تور دور درياچه اروميه برگزار شده است .
ب : مسابقات پيست :
رشته اي از مسابقات دوچرخه سواري است كه در استاديوم هاي مخصوص برگزار ميشود . استاديوم هاي مخصوص را ولودروم ( veloderom ) مي گويند . پيست ولودروم سطحي است كه نسبت به سطح افق ۳۳ درجه شيب دارد . ولودروم دوچرخه سواري در ايران در ورزشگاه بزرگ آزادي ( تهران )از نظر فني يكي از بهترينها در دنيا است .
در پيست اين رشته از مسابقات اجرا ميشود :
– يك كيلومتر تايم تريل ( انفرادي )
– ۲۰۰ كيلومتر سرعت ( انفرادي )
– يك كيلومتر سرعت ( انفرادي )
– ۴ كيلومتر تعقيبي ( انفرادي )
– دور امتيازي ( انفرادي )
– ۲۰۰ متر سرعت بانوان ( انفرادي )
– ۴ كيلومتر تعقيبي ( تيمي )
ساختمان دوچرخه مسابقاتي :
وزن دوچرخه هاي مسابقاتي سبكتر و دسته ( فرمان ) آن پايينتر از زين است . اين نوع دوچرخه ها را كورسي مي نامند مخصوصاً به اين شكل خاص مي سازند كه دوچرخه سوار به حالت خميده قرار گيرد و فشار هواي مقابل به حداقل برسد . طوقه و تاير دوچرخه هاي مسابقاتي هم باريك است تا كمترين اصطكاك را با جاده و پيست داشته باشد و سرعت بيشتري بگيرد .
لباس دوچرخه سوارها :
شامل كلاه ايمني , بلوز , شلوار كوتاه , دستكش , جوراب و كفش مخصوص است .
كلاه
لباس
دستكش
كفش مخصوص دوچرخه سواري
داوران :
عبارتند از : داور دور شمار , داور زنگ , داوران پيچ ها و طول پيچ , داور خط پايان و وقت تگهدار .
خطاها :
هل دادن يا كشيدن دوچرخه سوار توسط ديگري به منظور بر هم زدن تعادل او , قرار گرفتن در باد دوچرخه ديگر تا مسافت ۵۰ متر , توقف كوتاه مدت به ميل دوچرخه سوار و يا بمنظور تعويض با دوچرخه سوار ديگر , توقف ناگهاني و ايجاد حادثه , اعمال خشونت و رفتار ناشايست , ترك بدون دليل مسابقه , دريافت مواد غذايي در خارج از محوطه تعيين شده , توجه نكردن به علائم نصب شده , سد كردن راه دوچرخه سواران ديگر , گرفتن فرمان با يك دست هنگام عبور از خط پايان مسابقه . براي هر خطا جريمه هايي در نظر مي گيرند .
كشورها و چهره ها :
مسابقات دوچرخه سواري از ورزشهاي عمومي و مورد توجه در كشورهاي اروپا و آمريكا است . كشورهاي پيشرفته و صاحب نام در اين ورزش عبارتند از : فرانسه , دانمارك , آلمان , هلند , لهستان , ايتاليا و شوروي .
از دوچرخه سواران سرشناس جهان ميتوان به اين نامها اشاره كرد : ادي مركس ( بلژيك ) , برنارهينو ( فرانسه ) , يوپ زوتملك ( هلند ) , برنارته ونه ( فرانسه ) .
از قهرمانان دوچرخه سوار ايراني كه در ميدانهاي بين المللي پيروزيهايي داشته اند : جعفر گل طلب , امين سرور , اكبر پوده , داوود اخلاقي , خسرو حق گشا , حسن فرد , اسماعيل زينعلي , غلامحسين كوهي , منوچهر دانشمند , منوچهر روشن پور و علي زنگي آبادي .
تاريخچه رشته هاي المپيکي / دوچرخه سواري
دوچرخه سواري يکي از معدود ورزش هاي است که از ابتدا در تمامي بازي هاي المپيک بوده است.
شکوفايي اين ورزش در اواخر قرن نوزدهم، حضور آن را در اولين دوره بازي هاي المپيک مدرن در سال ۱۸۹۶ ضروري کرد.
برنامه مسابقات دوچرخه سواري در المپيک تغييراتي داشته اما در حال حاضر شامل مسابقات جاده، پيست، کوهستان و BMX مي شود.
دوچرخه سواري جاده
مسابقات دوچرخه سواري جاده به جز المپيک هاي ۱۹۰۰، ۱۹۰۴ و ۱۹۰۸ هميشه در اين بازي ها حضور داشته است. مسابقات جاده انفرادي در المپيک ۱۸۹۶ آتن و تمامي ادوار بازي ها از سال ۱۹۱۲ به بعد برگزار شده است.
در سال ۱۹۶۰ مسابقات ۱۰۰ کيلومتر تايم تريل تيمي جايگزين جاده تيمي شد اما اين مسابقات نيز بعد از المپيک ۱۹۹۲ بارسلونا از برنامه بازي ها حذف شد و در عوض مسابقات تايم تريل انفرادي جاده در بازي هاي ۱۹۹۶ آتلانتا برگزار گرديد.
مسابقات دوچرخه سواري زنان از المپيک ۱۹۸۴ لس آنجلس با برگزاري مسابقات انفرادي جاده شروع شد. از سال ۱۹۹۶ به بعد زنان هم توانستند همانند مردان در مسابقات تايم تريل انفرادي جاده شرکت کنند.
تا سال ۱۹۹۶ فقط دوچرخه سواران آماتور حق شرکت در بازي هاي المپيک را داشتند اما اکنون درهاي اين ورزش در المپيک که همواره تحت سلطه اروپايي ها بوده بر روي دوچرخه سواران حرفه اي نيز باز است.
دوچرخه سواري پيست
اين مسابقات که در يک پيست بيضي شکل با پيچ ۴۲ درجه برگزار مي شود، قدمتي ديرينه در بازي هاي المپيک دارد و به جز بازي هاي ۱۹۱۲ استکهلم که محدود به مسابقات جاده بود، در تمامي دوره ها برگزار گرديده است.
برنامه کامل مسابقات شامل رقابت هاي انفرادي و تيمي، سرعت و استقامت، تعقيبي ، تايم تريل و first-over-the-line-finishes است اما مسابقات مردان به خصوص در سال هاي اوليه و همچنين سال هاي اخير تغييرات زيادي کرده است.
مسابقات دوچرخه سواري المپيک بين سال هاي ۱۹۲۴ تا ۱۹۹۲ تغيير چنداني نداشت و شامل يک مسابقه سرعت، يک مسابقه تايم تريل به مسافت يک کيلومتر، يک مسابقه دو نفره سرعت و يک مسابقه تعقيبي تيمي بود. در سال ۱۹۶۴ مسابقات تعقيبي ۴ کيلومتر افزوده شد و رقابت هاي دوچرخه دو نفره سرعت بعد از سال ۱۹۷۲ حذف گرديد. مسابقات امتيازي مردان نيز در المپيک ۱۹۸۴ لس آنجلس معرفي شد.
زنان براي اولين بار با شرکت در مسابقات سرعت توانستند در رقابت هاي دوچرخه سواري بازي هاي المپيک ۱۹۸۸ سئول حضور پيدا کنند. آنها در سال ۱۹۹۲ در مسابقات تعقيبي انفرادي ۳ کيلومتر هم شرکت کردند و در سال ۱۹۹۶ مسابقات امتيازي به برنامه دوچرخه سواري زنان در المپيک افزوده شد.
در جريان المپيک ۲۰۰۰ سيدني چندين رشته جديد پيستي معرفي شد و اکنون زنان هم مي توانند مثل مردان در مسابقات ۵۰۰ متر تايم تريل نيز شرکت کنند.
براي مردان مسابقات “مديسون”، سرعتي المپيک (سرعتي تيمي) و کرين افزوده شده است اما در بازي هاي المپيک پکن تغيير ديگري هم انجام شده و آن اينکه از اين پس مسابقات تايم تريل بر روي پيست برگزار نخواهد شد.
دوچرخه سواري کوهستان
دوچرخه سواري کوهستان نسبتا جوان تر از مواد ديگر دوچرخه سواري است.
اين رشته در دهه ۱۹۷۰ در آمريکا به عنوان يک “ورزش آرام” توسعه پيدا کرد و تا سال ۱۹۹۰ با برگزاري مسابقات قهرماني جهان به يک ورزش واقعا حرفه اي تبديل شد. در سال ۱۹۹۳ دوچرخه سواري کراس کانتري کوهستان به يک رشته المپيکي تبديل گشت و براي اولين بار در دو بخش مردان و زنان در برنامه بازي هاي ۱۹۹۶ آتلانتا قرار گرفت.
مسابقات با رکاب زني مردان در مسافت هاي بين ۴۰ تا ۵۰ کيلومتر (شش يا هفت دور) و زنان ۳۰ تا ۴۰ کيلومتر (پنج يا شش دور) از روي تپه ها و مسيرهاي کوهستاني و طبيعي برگزار شد.
Bicycle Moto Cross) BMX)
BMX ماده جديدي در برنامه مسابقات دوچرخه سواري بازي هاي المپيک پکن است که در مسيري تقريبا ۳۵۰ متري برگزار مي شود و دوچرخه سواران بايد حرکاتي مانند پرش، عبور از پيچ ها و ديگر موانع را انجام دهند.
اين ورزش از اواخر دهه ۱۹۶۰ از آمريکا شروع شد. در دهه ۱۹۷۰ BMX به ديگر قاره ها هم رفت. در سال ۱۹۸۱ فدراسيون بين المللي BMX تشکيل شد و اولين دوره مسابقات قهرماني جهان اين رشته در سال ۱۹۸۲ برگزار گرديد. BMX خيلي زود به عنوان يک ورزش منحصر به فرد موجوديت يافت اما به خاطر تشابه بيشتر به دوچرخه سواري نسبت به موتورسيکلت راني، از سال ۱۹۹۳ به طور کامل به اتحاديه بين المللي دوچرخه سواري (UCI) پيوست. در سال ۲۰۰۳ نيز کميته بين المللي المپيک تصميم گرفت BMX را در برنامه بازي هاي المپيک ۲۰۰۸ جاي دهد.
تاریخچه دوچرخه سواری کوهستان در ایران
تا انجائیکه اطلاعات به ما اجازه می دهد اولین دوچرخه کوهستان (با مارک مرسیه) را آقای بابک کیانپور در سال ۱۳۶۸ از فرانسه خریداری و وارد ایران نمود و فعالیتهای خود را در این زمینه آغاز نمود.اما از بخت بد دزدی به منزل ایشان دستبرد و وسایل ورزشی از جمله دوچرخه ایشان را به سرقت برد.سال ۱۳۷۰ دومین دوچرخه کوهستانی با مارک MIYATA که توسط شخصی از ژاپن خریداری و وارد ایران گردیده بود توسط علیرضا ژاله خریداری گردید.سومین دوچرخه کوهستانی هم توسط آقای مجید ثقه الاسلامی در تابستان سال ۷۰ با مارک NISIKI وارد ایران گردید.
از همان سال صعود به قله های مرتفع ایران تحت سرپرستی علیرضا ژاله و شرکت آقایان مجید ثقه الاسلامی و علی اکبر ژاله آغاز، که حاصل این تلاشها منجربه نخستین صعود به قله دماوند(جبهه جنوبی ) و برپائی دومین رکورد جهانی این رشته و همچنین صعود قله مرجیکش در منطقه تخت سلیمان گردید. سال ۱۳۷۱ یک تیم ۵ نفره متشکل از آقایان علیرضا شهاب ، علی اکبر ژاله ، حمید شالی پور و حمید ساروخانی به سرپرستی علیرضا ژاله موفق گردید اولین صعود به قله سبلان را به انجام برسانند.که این صعود در ۲ ماه بعد توسط آقای مجید ثقه الاسلامی تکرار گردید.سال ۱۳۷۲ تیمی متشکل از ۸ دوچرخه سوار و دو همراه به اسامی آقایان قربانعلی کلهر،مجیدثقه الاسلامی ،علیرضا شهاب ، مجید علیمحمدی ، حمید شالی پور،علی اکبر ژاله ، علیرضا شالی پور ،خسرو دائی و رسول نقوی تحت سرپرستی علیرضا ژاله موفق گردیدند قله علم کوه با ارتفاع ۴۸۵۰ متر را از مسیر حصارچال فتح و از مسیر سیاه سنگها به علم چال و سرچال مراجعت نمایند.
نخستین صعود به قله دماوند از طریق جبهه شمالی و برگشت از جبهه جنوبی دومین برنامه بزرگی بود که توسط آقایان :علیرضا ژاله ،علیرضا شهاب ، مجید علیمحمدی علی اکبر ژاله ،حمید شالی پور و امیر بهشتیان در همین سال به انجام رسید. در سال ۷۱ ضمن واردات دوچرخه بطور پراکنده ، چندین شرکت نیز اقدام به وارد کردن دوچرخه های کوهستان با مارکهای مختلف نمودند. در سال ۱۳۷۲ یکدوره مسابقه کوهستان به همت آقای علیرضا ساروخانی و هیئت دوچرخه سواری با شرکت ۸۵ نفر از شهرهای تهران و کرج و قزوین و کرمانشاه به مسافت ۶/۵ کیلومتر در شمال قزوین (جاده باراجین – پارک کوه میلدار ) برگزار که در آن علی اکبر کلانتری به مقام اول رسید این مسابقه سرآغاز مسابقات کوهستانی ایران گردید.سال ۱۳۷۳ در پی انتصاب آقای مهندس حاج سید حسین هاشمی به سمت ریاست فدراسیون دوچرخه سواری جمهوری اسلامی ایران و با توجه به برگزاری بازیهای آسیایی (هیروشیما)۱۹۹۴ و اهمیت آن ، نیروهای فدراسیون جهت تشکیل اردوهای آمادگی و تدارکاتی و انتخابی تیم ملی دوچرخه سواری (کورسی)بسیج شدند.در تابستان همین سال فدراسیون کوهنوردی کمیته دوچرخه سواری کوهستانی به ریاست آقای امیرحسین صالحی جم تشکیل گردید و در شهریور همان سال مسئولین این کمیته با همت والای مجیدثقه الاسلامی اقدام به برگزاری یکدوره مسابقه دوچرخه سواری کوهستانی در سه رده سنی :جوانان و بزرگسالان و پیشکسوتان در دو رشته استقامت (کراس کانتری )و مارپیچ (استالوم)نمودند.
این مسابقات در منطقه البرز مرکزی (دیزین )و با حضور ۱۴۰ نفر از علاقه مندان این رشته برگزار گردید ، این مسابقه اولین نوع مسابقات دوچرخه های کوهستان در ایران بودکه برگزار کنندگان آن سعی داشتند به استانداردهای بین المللی خود را نزدیک نمایند. در فصل پائیز هم فدراسیون کوهنوردی دومین مسابقه خود را در منطقه کویر ورامین (قصربهرام )در رشته استقامت در ۳ مرحله و در طی ۲ روز برگزار نمود.
با توجه به اینکه تمامی فعالیتهای دوچرخه سواری کوهستانی مربوط به فدراسیون دوچرخه سواری جهانی UCI اداره می شد همچنین استقبال زیادی که از این رشته در جهان صورت پذیرفت ، در مسابقات جهانی رشته ۱۰۰ کیلومتر تایم تریل حذف و مسابقه دوچرخه سواری کوهستان (استقامت)جایگزین آن گردید . در پی این تصمیم مسابقه سراشیبی (دانهیل )هم در مسابقات دوچرخه سواری بین المللی دارای جایگاه گردید و اولین دوره مسابقات دوچرخه سواری بین المللی دارای جایگاه گردید و اولین دوره مسابقات دوچرخه سواری کوهستانی قهرمانی آسیا در ژاپن برگزار گردید.فدراسیون دوچرخه سواری نیز پس از بازگشت تیم ملی از هیروشیما و فارغ شدن از مسابقات آسیایی اقدام به تشکیل کمیته دوچرخه سواری کوهستان کشور نمود و علیرضا ژاله را به سمت رئیس کمیته مذکور منصوب نمود.متعاقب این انتصاب ،اعضا کمیته متشکل از آقایان :دکتر محسن محسنین ،دکتر مرتضی موسی خانی ،علی پور مهر ، علیرضا شهاب ، ایرج امیر آخوری توسط علیرضا ژاله به فدراسیون اعلام و از زمستان سال ۱۳۷۳ کار کمیته دوچرخه سواری کوهستان رسما آغاز گردید.
فوايد ورزش دوچرخه سواري :
دوچرخه سواري نه تنها مي تواند اوقات فراغت شما را در تابستان پر كند ، بلكه راهي عالي بزاي ارتقاء فيزيك و اندامتان نيز به شمار مي رود . برخي از بهترين فوايدي كه با دوچرخه سواري مي توانيد به بدنتان برسانيد ، بالا بردن مصرف اكسيژن بدن ، تقويت قدرت عضلاني پاها ،تقويت توانايي بدن براير جلوگيري از ساخت اسيد لاكتيك و كاهش درصد چربي بدن مي باشد . از ديدگاه قذرتي ، دوچرخه سواري به دويدن به عنوان يك ورزش قلبي – عروفي ارجحيت دارد چون در دوچرخه سواري شما به طور مداوم عليه يك مقاومت در حال ورزش هستيد . چند نكته مهم هست كه بايد برايتنظيم يك برنامه دوچرخه سواري در تابستلان به ياد داشته باشيد تا بيشتري نتيجه را از تمرينتان به دست اوريد .
تمرينات مخصوص مسابقه
اگر تصميم گرفته ايد براي يك مسابقه خاص دوچرخه سواري تمرين كند، بايد تمرينتان را بر حسب ان مسابقه تنظيم كنيد ، بايد جلساتي را به برنامه تان اضافه كنيد كه در ان مسافتي تقريبا معادل مسافت مسابقه بپيمايد و اگر توانسته ايد اطلاعاتي در مورد زمين مسابقه به دست اوريد، مي توانيد زمين هاي مشابه با ان را براي تمرين انتخاب كنيد .
بلندي محل از سطح دريا اهميت زيادي دارد و لايد بتوانيد خودتان را با ان شرايط مسابقه وفق دهيد و گرنه دچار مشكل مي شويد چون هر چه از سطح دريا بالاتر برويد ، براي عضلاتتان دشوارتر خواهد بود چون اكسيژن كمتري در اختيار بدنن خواهد بود ).
تغذيه صحيح
درست مثل هر تمرين ورزشي ديگر ، بايد تغذيه صحيح را هم جزء فاكتورهاي مهم قرار دهيد، در جلساتي كه مدت زمان بيشتر و سرعت كمتر است، مي توانيد از چربي ها به عنوان سوخت بدن استفاده كنيد در نتيجه لازم است قبل از نمرين يك غذاي پر كربوهيدرات ميل كنيد. اما اگر مي خواهيد يك ساعت يا بيشتر دوچرخه بزنيد، براي اينكه عملكرد بهتري داشته باشيد .
بهتر است قبل از تمرين يا در خلال ان كمي كربو هيدرات مصرف كنيد، سوخت لازم به عضلاتتان برسد.
اما اگر جلسات اسپرينت را انجام مي دهيد، حواستان باشيد كه به خاطر طبيعت سيستم انرژي اين تمرينات، بدنتان فقط از كربوهيدرات ها مي تواند استفاده كند و در نتيجه لازم است كه در وعده قبل از تمرين حتما كربوهيدرات مصرف كنيد.
اخر اينكه از مسئله اب رساني به بدنتان هم نبايد هم نبايد غافل شويد چون حتي كمي كم اب شدن بدن مي تواند منجر به خستگي زود هنگام شده و تاثير بدي بر عملكرد عضلاتتان داشته باشد . وقتي مسافت هاي طولاني تري را مي پيمايد حنما يك بطري اب يا محلول متوازن كنندها الكتروليت همراه خود داشته باشيد تا ذخيره اب و هم چنين سطح سديم و پتاسيم بدنتان پر شود ( براي انها كه حين ورزش زياد عرق مي كنند، محلول الكتوليت بهتر است.
ركاب بزنيد تا سالم بمانيد ! اگر به دنبال يك فعاليت جديد براي اوقات فراغت خود هستيد، دوچرخهئ سواري ورزشي را امتحان كنيد . دوچرخه سواري فوايد زيادي براي سلامتي شما دارد و علاوه بر اين راهي عالي براي چربي سوزي و جلو راندن بدن از ركوردهايي است كه از تمرينات قبل دچار ان شده است . پس دوچرخه بزنيد تا سالم و متناسب بمانيد.
استراحت مناسب
عامل ديگري كه بايد در نظر داشته باشيد ، استراحت است . اگر مي خواهيد در كارتان پيشرفت داشته باشيد ، مطمينا استراحت عامل بسيار مهمي خواهد بود . چون اگر اجازه ندهيد كه بدنتان از تمريناتي كه انجام داده است ، ريكاور شده ، هر جلسه تمريني فقط فيبرهاي عضلاتتان را نابود خواهد كرد .
در كنار روزهاي تعطيلي كه در برنامه تان وجود دارد ، هر تمرين ورزشي ديگر مثل بدنسازي يا ساير ورزش هايي كه در خلال اين تمرينات انجام مي دهيد را نيز در نظر داشته باشيد . اگر ان تمرينات توانايي زيادي از شما مي گيرد ، حتما بايد اجازه بردهيد بدنتان از ان تمرينات هم ريكاور شود و بعد به تمرين دوچرخه تان برگرديد.
